Dinsdag 17 september

Dag 4: Klaipeda en de Koerse Schoorwal

Baas boven baas.
Je hebt fietsers, Fietsers en FIETSERS.

Mijn kamergenoot hoort onbetwist tot de laatstgenoemde buitencategorie. Hij is 81 jaar en heeft -geloof het of niet- al 500.00 kilometer op zijn racefiets(en) afgelegd. Als je langs de evenaar zou kunnen fietsen dan is dat ruim 12 keer rond de aarde! Zo’n kilometervreter heb ik nog nooit getroffen. De Stelvio, de Tourmalet, de Marmotte of noem ze maar, hij heeft al die cols bedwongen, soms meerdere keren. De Keutenberg (22%) en de Muur van Geraardsbergen zijn voor hem kinderspel. Als jij (lezer) de Keutenberg zonder te stoppen op fietst tracteer ik op bier.

Op deze reis moet mijn maat zich dus behoorlijk inhouden, alhoewel…..
Vandaag op het vlakke parcours van de Koerse Schoorwal weet hij op een zeker moment met ploeggenoot Peter te ontsnappen aan het peloton. Ze bouwen in een mum van tijd een voorsprong op van enige minuten. Maar dan gaat er toch iets mis. Ze lijken op fietsers die alleen de Champs Elysées in hun kop hebben en vergeten onderweg de Eiffeltoren te gaan beklimmen.
Want onderweg stopt het peloton voor de beklimming van een fraai duingebied.
Het ontsnapte duo wordt met behulp van de mobiele telefoon teruggefloten, want de ploegleidster handhaaft de discipline met ijzeren hand. Ondanks het visitekaartje van Djoser mag vrijheid niet ontaarden in losbandigheid.

De Koerse Schoorwal
Vandaag wordt het programma bepaald door de Koerse Schoorwal. De naam verwijst naar het Koerland, zoals dit gedeelte van Litouwen en Zuid-Letland vroeger werd genoemd. Het is een uniek kustgebied met een UNESCO-erkenning. Wie een oude (papieren) Grote Bosatlas raadpleegt vindt daar een apart kaartblad met kustvormen. Daar kun je zien hoe zo’n zogeheten hafkust er uit ziet. Kenmerkend is de ongeveer 100 kilometer lange en smalle schoorwal, die in breedte varieert tussen de 350 meter en 3,5 kilometer.

De bus brengt ons na een oversteek met de veerboot vanuit Klaipeda naar de schoorwal en we rijden naar het halverwege gelegen plaatsje Nida. Iets voorbij Nida begint Rusland met de enclave Kaliningrad, het vroegere Koningsbergen, waar de beroemde filosoof Kant destijds woonde.
De fietstocht begint in Nida, waar we eerst langs de kustlijn van het haf fietsen en o.a. het huis van de beroemde Duitse schrijver Thomas Mann zien.

Ik had verwacht dat we onderweg veel vaker de zee zouden zien, maar het uitstekende fietspad gaat hoofdzakelijk door bosgebied. Het heuvelt behoorlijk.
We pauzeren onderweg bij onze ‘Eiffeltoren’ in de vorm van de beklimming van een fraai duingebied aan de Oostkant van de schoorwal. Eerst via een planken pad en daarna vervolgen we met het  ‘blotevoetenpad’ door het rulle duinzand. Onderweg zie ik nog een gedenkplaats voor één van de 14 dorpen die in de loop van de tijd onder het verstuivende duinzand zijn verdwenen.
Met helmgras en houten constructies probeert men nu verstuiving tegen te gaan.

Bij een verderop gelegen duinopgang aan de zeezijde besluit ik gebruik te maken van het Djoser-motto ‘vrijheid blijheid’ (uiteraard met mate….). Ik verlaat de groep en fiets in mijn eentje naar Klaipeda, omdat ik daar graag nog wil rondwandelen.
Om 16.30 arriveer ik bij het hotel en na een opfrisbeurt loop ik naar het centrum van Klaipeda, een wandeling van een half uur vanaf het hotel gerekend.

Klaipeda (200.000 inwoners) is de derde stad van Litouwen en heeft veerverbindingen met o.a. Kiel. Het is een havenstad met een sterk Duitse sfeer, wat o.m. tot uiting komt in veel panden met vakwerk. Voor de Duitsers en de Pruisische bevolking was het heel lang ‘hun’ Memel. Hitler heeft er vanaf het balkon van het stadstheater de overwinning op Memel uitgeroepen. De standbeeld-dame op het plein heeft hem symbolisch en demonstratief de rug toegekeerd. 
De stad heeft ernstig geleden onder bombardementen van Russen en Duitsers, waardoor de stad tot op heden niet uitblinkt in schoonheid. In de Sovjet-tijd zijn er veel uniforme en lelijke flatgebouwen neergekwakt. Opvallend is ook de afwezigheid van (gezichtsbepalende) kerken. Dit in groot contrast met Vilnius! 

Passend bij een haven dineer ik op een fraai zeilschip en eet uiteraard een passend menu met Fish&Chips met frieten en een mooie salade.
Al met al weer een prachtige dag onder een strak blauwe hemel en een temperatuur van ongeveer 24 graden. Wat een mazzel hebben we!

Maandag 16 september

Dag 3: van Vilnius via Kaunas naar Klapeida

De Litouwse taal is voor mij adacadabra. De vele tekstborden die je overdag aantreft leveren nauwelijks herkenbare woorden op (zoals je dat met Romaanse talen wel hebt). Litouwers en Letten schijnen elkaar enigszins te kunnen verstaan. Ests is weer een ander verhaal, want het Ests is een Finoegrische taal, die sterk verwant is met het Fins en het Hongaars. Die taal is nog moeilijker om aan te leren, vooral vanwege de vele naamvallen.
Het Litouws en Lets zijn Baltische talen en zijn van Indo Europese oorsprong. Ze gebruiken de ons bekende Latijnse lettertekens, maar wel met heel veel toegevoegde accentekens die de uitspraak van woorden bepalen. Daar waag ik mij niet aan. Gelukkig spreken vooral de jonge mensen een woordje Engels.

We verlaten het hotel in Vilnius en rijden naar een klooster, gelegen aan de rivier Nemunas. De fietsen worden weer uitgeladen en nadat er hier en daar kleine aanpassingen zijn uitgevoerd beginnen we aan een fietstocht via een goed geasfalteerd fietspad langs de Nemunas. Hier en daar worden we verrast door een omleiding, maar de rivier is routebepalend.

Na 20 kilometer bereiken we Kaunas. Deze stad is veel ‘Litouwser’ dan Vilnius, want 90 procent van de bevolking is (autochtoon) Litouwer. In het Interbellum was Kaunas zelfs de hoofdstad van het onafhankelijke Litouwen, omdat Vilnius geclaimd werd door de Polen. Ook is Kaunas een universiteitsstad. Je zou het niet zeggen, want de stad ademde op deze maandag een erg rustige en provinciale sfeer. Toch hebben we hier een onderbreking van anderhalf uur voor de lunch en een verkenning van het kleine centrum.

We vervolgen met een nieuw traject van ook zo’n 20 kilometer. Opnieuw is de rivier ons kompas.
Ondanks enkele onverwachte obstakels is het aangenaam fietsen over een apart fietspad, zodat we geen hinder hebben van autoverkeer. Wel wordt alertheid gevraagd voor paaltjes en snelle tegenliggers.
Iets na drieën arriveren we weer bij een verzamelpunt. De fietsen worden weer ingeladen en vervolgens rijden we in een kleine 2,5 uur via een autosnelweg naar Klaipeda aan de Oostzeekust.
Dat ligt aan het Noordelijke uiteinde van de Koerse schoorwal die we morgen gaan verkennen.

Zondag 15 september

Dag 2: Trakai en Vilnius

Het ontbijtbuffet is op z’n ‘Van der Valks’ dus rijkelijk gevarieerd.
Om 9 uur stappen we in onze kleine luxe touringcar, die een aanhanger heeft met fietsen.

We verlaten Vilnius en rijden ongeveer 20 kilometer buiten Vilnius naar een parkeerplaats, waar ieder van ons een fiets in ontvangst neemt. Het zijn ‘gewone’ stadsfietsen met versnellingen. Dat we een stoer gezelschap zijn blijkt wel uit het feit dat niemand de (extra) optie van een e-bike heeft gekozen. Ook is er een opmerkelijke variatie in fietskleding. Sommigen zijn klaar voor de Tourmalet en anderen zijn gekleed om even een boodschapje te gaan doen. Helmen worden weinig gedragen. De aangekondigde rit is immers kort en tamelijk vlak.
Onderweg in de bus vielen mij de benzineprijzen op. De laagste score voor de gewone benzine (95) die ik zag was €1,30. Zeggen benzineprijzen iets over het welvaartspeil van een land?
Ik zou zeggen: niet alles, maar wel wat. Ik las ergens dat het welvaartspeil van de Baltische landen op engeveer 2/3 ligt t.o.v.West-Europa. Estland zal iets hoger scoren. Verder zal het prijspeil in de grotere steden ook wel hoger liggen dan op het platteland. Ik vind de horeca-prijzen hier in Vilnius al flink op niveau. Kopje gewone zwarte koffie €2,70. Een halve liter pils €5,90. Wat zou dat in centrum Utrecht kosten? 

We fietsen een kilometer of 15 langs het meer bij Trakai, één van de oudste stadjes van Litouwen. In het meer ligt op een eiland een veel bezochte Baltische burcht. In Trakai zie ik veel schilderachtige, maar sterk vervallen houten huizen. Sommige van die huizen zijn nog steeds eigendom van de zogeheten Karaïeten (zie internet), die hier al sinds ongeveer 1400 wonen.
Langs de oevers van het meer treffen we terrassen, souvernir-stalletjes (Amber!) en verhuurbedrijven voor waterfietsen of een boottochtje op het meer. Er heerst een zondagmiddagstemming met veel gezinnen en toeristen. We krijgen een kleine anderhalf uur vrij van onze gids.

Onderweg naar deze bestemming deden we ook nog een gedenkplaats in het bos aan voor slachtoffers van de Holocaust. Litouwen heeft op dit punt een zwaar beladen geschiedenis. Vilnius had voor de oorlog de bijnaam ‘Jeruzalem van het Noorden’.
Woonden voor de oorlog nog zo’n 70,000 Joden in Vilnius, na de oorlog waren dat nog maar 5000. De lading zit ook in het feit dat veel Litouwers zich ook niet onbetuigd lieten.

Over een licht heuvelend parcours en vaak aparte fietspaden of fietsstroken langs de weg peddelen we weer ruim 10 kilometer naar een verzamelplaats, waar de fietsen weer in de aanhanger gaan, waarna we terugrijden naar het hotel.
Weer aangekomen maak ik in Vilnius in m’n eentje nog weer een uitgebreide stadswandeling. Ik passeer o.a. een tegel met een afdruk van twee voeten. Deze tegel markeert het begin (of einde) van een 600 kilometer lange mensenketen, die in augustus 1989 het verzet het Sojetregime symboliseerde. De keten verbond de steden Vilnius, Riga en Tallinn.

Zo na twee stadsverkenningen Vilnius constateer ik een zeer kansrijke potentie van deze stad om op het terrein van toerisme hoog te scoren. Sfeervol, levendig en monumentaal. Dus ik zou zeggen ‘als je de kans krijgt, pak-em’

Zaterdag 14 september

Dag 1: Emmen – Schiphol – Vilnius

Het is half zes als Carla komt voorrijden. Comfortabel en vol-elektrisch zoeven we over nog rustige snelwegen probleemloos naar de P1 van Schiphol. Daar heerst de altijd indrukwekkende hectiek van deze luchthaven. Nadat ik de ruimbagage heb afgeleverd nemen we afscheid. Bij de bodycheck word ik er vanwege de stoma uitgeplukt en word ik in een afgesloten cabine nader gefouilleerd. Vanuit gate C22 gaan we met een bus naar het vliegtuig, een Airbus van Baltic Air. De  vlucht verloopt vlekkeloos en op het vliegveld van Vilnius worden we verwelkomd door reisleidster Stephanie, die ons ook al in een aangemaakte groepsapp had geïnformeerd.

De groep telt 14 deelnemers, waarvan er twee al eerder naar Vilnius waren afgereisd. Er zijn twee ‘koppels’ en de andere 10 reizen dus alleen. Een licht mannenoverschot, veel 55 plus waaronder ook twee 81-ers. Over het algemeen, zo blijkt bij de kennismaking later, zijn het ervaren reizigers, waaronder ook fiets-kilometervreters.

Met een kleine bus rijden we naar het hotel, dat op twee kilometer van het oude stadscentrum ligt.

Ik deel een kamer met Hans. Nadat we ons even hebben opgefrist en geïnstalleerd gaan we onder  de bezielende leiding van een ingehuurde gids naar de oude stad. In de aanloop lopen we door een lange hoofdstraat waar een jaarlijks festijn gaande is in de vorm van allerlei kramen waar uit de hele wereld verschillende lekkernijen worden aangeboden. Er heerst een enorme levendigheid.

De gids voert ons langs fraaie monumenten en interessante bezienswaardigheden: Barokke kerken, het voormalig KGB-gebouw, de ambtswoning van de premier, de vroegere Joods wijk, om maar eens wat te noemen. Bezetting door vreemde mogendheden en machthebbers is een rode draad in de geschiedenis van Litouwen.

De wandeling eindigt bij een restaurant waar we in een kelder onder elkaar zijn, zodat behalve het eten ook een rondje kennismaken op het menu komt te staan.

Na het eten weer op straat blijkt de oude stad zo ongeveer één groot zeer levendig terras te zijn.

Het fraaie weer zorgt er voor dat die uitbundigheid zich grotendeels in de buitenlucht kan voltrekken. Het doet mij denken aan Praag in de zomer. Je zou haast denken dat de Litouwers iets in te halen hebben aan vieren en genieten.

Verantwoording

Nee, ze liggen niet naast de deur, ze hebben een zwaar beladen geschiedenis en de dreiging van een annexatie door Poetin is niet ongegrond. Nee, er zijn diverse redenen om de Baltische landen, Litouwen, Letland en Estland, te mijden.
Maar de medaille heeft ook een keerzijde: Er zijn prachtige steden, er is ongerepte natuur in deze zeer dun bevolkte landen. En de weliswaar beladen geschiedenis heeft wel zeer bezienswaardige sporen nageleten zoals bijvoorbeeld de  ‘paleizen’ van de Duitse adel. Tenslotte heeft een beetje geograaf uiteraard ook sterk de neiging om niet alledaagse bestemmingen te verkennen. Ziedaar mijn belangstelling voor dit deel van Europa. 
Geheel nieuw voor mij is de manier om er vorm aan te geven. Niet naast de deur, toch willen fietsen en een minimum aan  ‘geregel’  brachten mij bij een fietsreis in groepsverband van de reisorganisatie Djoser. Hun ‘smoel’ is dat ze de hoofdzaken voor je regelen (vervoer, overnachtingen, reisleiding), maar dat je daarnaast een grote mate hebt van vrijheid. Een mooie combinatie. In dit geval betekent het dat vliegtickets, hotels, eigen bus met huurfietsen zijn geregeld. Ook de route is uitgestippeld. Het wordt een tocht van Vilnius via Riga naar Tallinn. De meeste kilometers worden zittend in de bus afgelegd, maar zodra er fraaie trajectdelen of natuurgebieden opduiken stappen we op de huurfietsen die in een aanhanger volgen.
Een groepsreis is voor mij ook een geheel nieuwe ervaring. Ik ben benieuwd. 
Of ik kans zie om elke dag een ‘stukkie’ te leveren is de natuurlijk de vraag, want er is een vol programma en reizen met een groep zal ook je individuele vrijheid wat inperken. Ik zal mijn best doen.

Nieuwsgierig geworden?
Raadpleeg de site van Djoser en zoek op Fietsreizen, Europa, Letland. Je komt dan bij de informatie over de 9-daagse reis naar de Baltische landen.